Dlaczego zdrowie psychiczne ma znaczenie dla Państwa pieniędzy

Państwa samopoczucie może wpłynąć na Państwa finanse — i odwrotnie. Oto dlaczego.

Specjalistka ds. PR, z którą przeprowadziliśmy wywiad, zawsze myślała, że źle radzi sobie z pieniędzmi. Powiedziała nam, że często podejmowała „impulsywne i lekkomyślne decyzje finansowe”, które powodowały u niej smutek. „Wydawałam pieniądze, których nie miałam, na jedzenie poza domem i wyjazdy. Nie miałam oszczędności gotówkowych i niewiele oszczędności emerytalnych, kiedy skończyłam 30 lat, i to naprawdę mnie przerażało. " 

Ostatnio jednak dokonała przełomu w kwestii radzenia sobie ze stresem finansowym „Dzięki terapii zrozumiałam, że mój brak zaradności finansowej wynikał z poczucia nieadekwatności” – wyjaśnia.

Z podobnymi problemami jednocześnie dotyczącymi zdrowia psychicznego i finansowego zmagają się miliony osób. Podobnie jak w przysłowiowym dylemacie – co było pierwsze: jajo czy kura? – oba rodzaje problemów są ze sobą powiązane i jeden pogarsza drugi, według badań przeprowadzonych przez brytyjski instytut Money and Mental Health Policy Institute (MMHPI).¹  

Co było pierwsze?

Brak oszczędności może również oznaczać stres finansowy. Nic dziwnego, że badania wykazały, iż problemy finansowe mogą negatywnie wpływać na zdrowie psychiczne.² Okazuje się jednak, że może być również odwrotnie. Badanie przeprowadzone przez MMHPI wykazało, że zła kondycja psychiczna może wpływać na zachowania finansowe. 71% respondentów stwierdziło, że w okresach złej kondycji psychicznej „zawsze” lub „często” wydają więcej pieniędzy niż zwykle, a 73% przyznało, że w takich okresach trudniej im podejmować decyzje finansowe.³ Dlatego dbanie o dobre samopoczucie psychiczne może się dosłownie opłacać. 

„Problemy ze zdrowiem psychicznym pogłębiają nasze problemy finansowe, ponieważ jesteśmy bardziej podatni na negatywne emocje, a wszystko to odbija się na naszym podejściu do pieniędzy” – mówi Ken Honda, autor książki „Happy Money. Japoński sekret prawdziwego bogactwa”. „Kiedy zmagamy się ze stresem finansowym, mamy tendencję do odczuwania większej bezradności i przytłoczenia. Niestabilność emocjonalna jest jak mgła, która utrudnia nam zrozumienie, co faktycznie powoduje nasze problemy finansowe lub jak się z nich wydostać”. 

Słaba kondycja psychiczna może również odciągać naszą uwagę od codziennych zadań finansowych, takich jak płacenie rachunków, punktualne przychodzenie do pracy czy oszczędzanie pieniędzy. Co ciekawe, dotyczy to w równym stopniu ludzi z różnych grup dochodowych. 

Badanie Fidelity dotyczące zdrowia psychicznego w miejscu pracy wykazuje związek między kondycją finansową a psychiczną. Osoby, które wykazują wysoki poziom obaw zarówno o swoje finanse, jak i zdrowie fizyczne, najrzadziej cieszyły się dobrym zdrowiem psychicznym. Z kolei było bardziej prawdopodobne, że osoby z niskim poziomem obaw o swoje finanse i zdrowie fizyczne znajdowały się w dobrej kondycji psychicznej.  

Połączenie chemiczne 

Nawet osoby, które nie zmagają się z problemami zdrowia psychicznego, są skłonne podejmować pod wpływem emocji niekorzystne decyzje finansowe. Na nasze samopoczucie ogromny wpływ ma to, jak czujemy się w danym momencie. 

Niezależnie od tego, czy jest to nowy telefon w Internecie, czy batonik czekoladowy w sklepie, zakupy mogą poprawić nam nastrój.⁵ W momencie włożenia czegoś do koszyka zakupowego — rzeczywistego lub wirtualnego — czujemy się szczęśliwsi dzięki uwalnianiu się substancji chemicznych poprawiających nastrój: dopaminy i endorfin. Mózg produkuje ich jeszcze więcej, gdy wręczamy gotówkę, zbliżamy telefon lub kartę kredytową do terminala płatności zbliżeniowych lub klikamy „Złóż zamówienie”, aby dokończyć transakcję.⁶ Niestety, może to prowadzić do zakupów bez opamiętania i kupowania rzeczy, na które nas nie stać lub których nie potrzebujemy. 

Kiedy jesteśmy przygnębieni i czujemy, że tracimy kontrolę, dokonywanie wyborów zakupowych może pomóc odzyskać poczucie kontroli nad naszym światem jako swego rodzaju terapia poprzez kupowanie. To nie muszą być duże zakupy. Mogą to być drobne rzeczy, pod warunkiem, że to my dokonujemy wyboru. 

Kiedy pieniądze ranią 

Czasami problemy finansowe powodują depresję. Zdaniem badaczy utrata pracy lub konieczność poniesienia nieoczekiwanych wydatków, takich jak naprawa samochodu lub rachunek za leczenie, mają bezpośredni związek ze złym stanem zdrowia psychicznego. Jedno z badań wykazało „istotny związek między zadłużeniem a zaburzeniami psychicznymi”.⁷ Jest ku temu dobry powód: gdy jesteśmy pod wpływem stresu finansowego, mamy tendencję do odczuwania większej bezradności i przytłoczenia. Problemy finansowe często również rozbijają związki, co może prowadzić do głębszej depresji.⁸ 

Oba scenariusze — wpływ zdrowia psychicznego na finanse i odwrotnie — mogą utrudniać zachowanie dobrej kondycji finansowej, czyli tego, jak sobie radzimy i jak się czujemy w kwestii budżetowania, zadłużenia, oszczędzania i bezpieczeństwa. „Nasze dobre samopoczucie finansowe jest takie samo jak nasze zdrowie — jeśli mamy zdrowe serce i umysł, łatwo jest zachować zdrowie” — mówi Honda. „Ale jeśli już na początku nasz stan będzie zły, to odczujemy skutki dla jakości swojego życia”. 

Uzyskiwanie pomocy 

Niezależnie od tego, co było pierwsze – problemy ze zdrowiem psychicznym czy finansowe – istnieją sposoby na poprawę kondycji finansowej i zmniejszenie stresu finansowego. Krok 1: uznanie emocjonalnego związku z pieniędzmi. Proszę przyjrzeć się swoim zakupom z ostatnich dwóch tygodni, niezależnie od tego, czy były planowane, czy nie, i zadać sobie pytanie: „Co czułem/czułam przed, w trakcie i po tym zakupie?” Jaki był mój stan emocjonalny? Czy było mi smutno? Czy coś mnie zdenerwowało? Zobaczy Pan/Pani, czy istnieją jakieś emocje, które stoją za niektórymi nieplanowanymi zakupami.